ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ
Η αρχαιότερη -και γοητευτικότερη- των Επιστημών
Ήλιος, Σελήνη, Άστρα… Μέσα από θρησκείες και πολιτισμικές εξελίξεις χιλιετιών, ο Ζωδιακός κύκλος και οι ερμηνείες των Ζωδίων ήταν, είναι και θα είναι πάντα οι μεγάλοι απόκρυφοι πρωταγωνιστές των στοχασμών μας.
Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που έχει συνείδηση του κόσμου που τον περιβάλλει, που αναρωτιέται για την ιδιοφυία που κινεί το σύμπαν και που προβληματίζεται για τα όρια της αντίληψής του. Μονοπωλεί τη συναίσθηση της ύπαρξής του και στοχάζεται για την αιτία της. Είναι ένα ον που εξελίσσεται διαρκώς και ταχύτατα, που ανακαλύπτει, αντιλαμβάνεται, διαλογίζεται, μαθαίνει συνέχεια, εφευρίσκει και δημιουργεί. Με την εντυπωσιακή και αστείρευτη φαντασία του συνεχώς δημιουργεί, εκφράζεται και επικοινωνεί μέσα από τις δημιουργίες του. Μέσα από όλες αυτές τις θαυμάσιες ανακαλύψεις του, γεννήθηκαν οι Επιστήμες. Μεταξύ τους και μια από τις αρχαιότερες επιστήμες της ανθρωπότητας: η Αστρονομία, και ταυτόχρονα μαζί της η Αστρολογία.
Αστρονομία είναι η παρατήρηση της κίνησης των ουρανίων σωμάτων. Όπως ορίζει και η ίδια η λέξη, είναι η επιστήμη που ασχολείται με τους φυσικούς νόμους στους οποίους υπακούν τα ουράνια σώματα. Στηρίζεται μονάχα στη παρατήρηση και καταγραφή των φυσικών φαινομένων, χωρίς να αφήνει περιθώριο στον ανθρώπινο νου να στοχαστεί και να φιλοσοφήσει.
Ο στοχασμός και η φιλοσοφία γύρω από τα ουράνια σώματα ανήκουν στην Αστρολογία, που είναι η παρατήρηση της επιρροής των ουρανίων σωμάτων στους ανθρώπους, είτε αυτή η επιρροή είναι φυσική είτε πνευματική.
Ιστορικά, η Αστρονομία και η Αστρολογία υπήρξαν επί χιλιετίες τα δύο σκέλη μιας επιστήμης. Δεν είναι παρά μέχρι πολύ πρόσφατα που διαχωρίστηκαν και αντιμετωπίζονται ως δύο τελείως διαφορετικές επιστήμες. Ας δούμε όμως την ιστορία από την αρχή:
Όλα ξεκίνησαν με την παρακολούθηση των ουρανίων φαινομένων σε σχέση με την αλλαγή των εποχών και τη σύγκριση των καταλληλότερων εποχών για τις διάφορες εργασίες του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα την καλλιέργεια της Γης. Μέσω αυτής, οι αρχαίοι αστρονόμοι μπορούσαν να προβλέψουν αστρονομικά γεγονότα και γεγονότα που αφορούσαν την ζωή της ανθρωπότητας.
Η Αστρονομία -και κατά συνέπεια η Αστρολογία- όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, πιστεύεται ότι ξεκίνησε περίπου το 4000 π.Χ. από τους Χαλδαίους, τους Βαβυλώνιους και τους Μεσοποτάμιους πολιτισμούς [1]. Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες δίνουν πληροφορίες ότι η Αστρονομία διδάσκονταν και εξασκούνταν στους ναούς, επομένως γρήγορα έλαβε και θρησκευτικό χαρακτήρα.
Κατά το 3000 π.Χ. περίπου, η επιστήμη της παρατήρησης του ουρανού έγινε γνωστή στην Αίγυπτο. Εκεί όμως έλαβε ακόμα πιο έντονα θρησκευτικό, μυστικιστικό και μεταφυσικό χαρακτήρα, καθώς τη χρησιμοποιούσαν για να προβλέψουν το μέλλον της χώρας. Η επιστήμη της παρατήρησης των άστρων αναπτύχθηκε σημαντικά προς τη κατεύθυνση της πρόβλεψης για μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα όπως πόλεμοι, επιδημίες και ποσότητες σοδειάς. Εφαρμογή επίσης βρήκε και στην -αναμφίβολα θαυμάσια- αρχιτεκτονική της Αιγύπτου, καθώς πρόσφατες ανακαλύψεις στις πυραμίδες της Γκίζας και μελέτες της Σφίγγας, αποκαλύπτουν σχέση της αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής με την Ουρανογραφία και συγκεκριμένα με την λεγόμενη «ζώνη του Ωρίωνα» σύμφωνα με την θέση που είχε το 10.500 π.Χ.
Πολύ αργότερα, την εποχή μετά το θάνατο του Μέγα Αλεξάνδρου, παρατηρείται επιρροή της Αστρολογίας στην αρχαία Ελλάδα που σύντομα έγινε σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων και κατά συνέπεια αργότερα των Ρωμαίων. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο ‘Πατέρας της Φαρμακευτικής’, ο Ιπποκράτης, δίδασκε τους μαθητές του Αστρολογία ώστε να γνωρίζουν ποιες μέρες είναι πιο επικίνδυνες για ασθένειες και επιδημίες. Επίσης, ο Ησίοδος στο έργο του «Έργα και Ημέρες» αναφέρει ότι η θέση των πλανητών και των αστεριών θα πρέπει να παρατηρούνται ώστε να εντοπίζονται ποιες μέρες είναι ευνοϊκές για την αρχή εργασιών.
Παρόλο που ίσως πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες διαχώρισαν την Αστρονομία από την Αστρολογία, και οι δύο επιστήμες παρέμειναν εξίσου αξιόπιστες και αξιοσέβαστες. Στη Πλατωνική σχολή, για παράδειγμα, η Αστρολογία διδάσκονταν ως μέρος της φιλοσοφίας, διότι επιδείκνυε τη σοφία της αρμονίας του σύμπαντος.
Φτάνοντας κοντά στην αυγή του 1ου αιώνα μ.Χ., η Αστρολογία είχε πλέον γίνει αναπόσπαστο κομμάτι κάθε πολιτισμού. Περίπου τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Έλληνας φυσικός φιλόσοφος Κλαύδιος Πτολεμαίος (83-168 μ.Χ.) έγραψε ένα εκπληκτικό έργο το οποίο χώρισε σε δύο μέρη: «Μεγίστη Σύναξιν» και «Τετράβιβλος». Το πρώτο μέρος εστιάζεται στην Αστρονομία, καθώς ασχολείται με την κίνηση του Ήλιου, της Σελήνης και των πλανητών, ενώ το δεύτερο μέρος αφορά την Αστρολογία, καθώς ερμηνεύει αυτές τις κινήσεις σύμφωνα με την επιρροή τους στον άνθρωπο. Αυτό το έργο είναι ίσως το πλέον ολοκληρωμένο που διασώζεται μέχρι σήμερα και μας πληροφορεί για την αρχαία γνώση στην Αστρονομία και την Αστρολογία.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η κλασσική ελληνική, αραβική και μεσαιωνική Αστρολογία ήταν αναπόσπαστο κομμάτι μιας άλλης σπουδαίας επιστήμης, της Αλχημείας. Καθώς εξελίσσονταν και εμπλουτίζονταν διαρκώς με νέες ανακαλύψεις, η Αστρολογία έφτασε να χρησιμοποιείται τόσο από βασιλιάδες, αυτοκράτορες, ιερείς, γιατρούς και επιστήμονες όσο και από τον απλό λαό. Εκείνα τα χρόνια, διδάσκονταν στα σχολεία και τα Πανεπιστήμια όλου του κόσμου, μαζί με την Αστρονομία.
Στα χρόνια του Μεσαίωνα, η Αστρολογία (όπως και οι περισσότερες επιστήμες) δέχτηκε σοβαρό πλήγμα και κυνηγήθηκε με σθένος. Χάριν όμως σε λιγοστούς τολμηρούς μοναχούς, ανεξάρτητους λάτρες της γνώσης και μερικούς Βασιλιάδες και Αυτοκράτορες, διασώθηκαν αρκετά αστρολογικά έργα του παρελθόντος αλλά και γράφτηκαν μερικά νέα στην Λατινική.
Μετά τα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, που υπήρξε μεγάλο πλήγμα και παύση στη πρόοδο σχεδόν όλων των επιστημών, η Αστρολογία γνώρισε και πάλι μεγάλη άνθιση. Κατά την Αναγέννηση, πολλοί φημισμένοι Ευρωπαίοι επιστήμονες ενδιαφέρθηκαν και υπήρξαν εξαιρετικοί Αστρολόγοι, μεταξύ τους ο Γαλιλαίος και ο Νεύτωνας.
Αμέσως μετά όμως, από τον 16ο αιώνα μ.Χ. και μετά, άρχισε σιγά-σιγά να παραγκωνίζεται και να θεωρείται «ψευδοεπιστήμη», παρόλο που ο άνθρωπος δεν έχασε ποτέ το ενδιαφέρον του προς αυτήν. Απορρίφθηκε ως μη αποδεικτέα με λογικά επιχειρήματα και απτές επιστημονικές αποδείξεις και κατά τον 18ο αιώνα υπήρξε άνθιση της λεγόμενης «φτηνής» Αστρολογίας. Αυτό συνέβαλε δραστικά στην ολοκληρωτική απόρριψή της και την επικράτησή της ως «ψευδοεπιστήμη» για τους απατεώνες και τους εύπιστους.
Ο διαχωρισμός τους έγινε κατά τον 17ο αιώνα μ.Χ. και μέχρι τον 18ο αιώνα μ.Χ. έφτασαν να θεωρούνται εκ διαμέτρου αντίθετες. Η Αστρονομία εντάχθηκε στις επιστήμες ενώ η Αστρολογία εντάχθηκε στις μεθόδους μαντείας και στις ψευδοεπιστήμες.
Στις αρχές όμως του 20ου αιώνα η Αστρολογία άρχισε να ξανακερδίζει έδαφος ως αξιόπιστη επιστήμη. Σοβαροί και διακεκριμένοι ερευνητές συνέβαλαν σε αυτό, μεταξύ των οποίων και ο φημισμένος Ψυχολόγος Καρλ Γκούσταβ Γιούνγκ, ο οποίος χρησιμοποιούσε την Αστρολογία και είχε γράψει μεγάλα έργα σχετικά. Σύντομα η Αστρολογία άρχισε να ξανανθίζει στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. με την ίδρυση Σχολών και Ιδρυμάτων. Σήμερα, η Αστρολογία εξασκείται και πάλι σε σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου.
Κάθε φορά λοιπόν που υψώνουμε τα μάτια μας στον ουρανό, αντικρίζουμε θαύματα που ήταν (και εξακολουθούν να είναι) πηγή γνώσης και έμπνευσης για επιστήμονες, φιλόσοφους και καλλιτέχνες επί πολλές χιλιετίες. Είναι σαν ν’ ανοίγεται μπροστά μας ολόκληρη η ιστορία της Ανθρωπότητας. Σπουδαίοι άνθρωποι, όπως ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Παράκελσος, ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ και τόσοι άλλοι, στάθηκαν πολλές φορές, όπως κι εμείς, ατενίζοντας το μεγαλείο του ουράνιου θόλου προσπαθώντας να συλλάβουν λίγη από την άπειρη σοφία του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Σύμφωνα με πεποίθηση πολλών ερευνητών, οι Κινέζοι, οι Μάγια και οι Ινδοί ίσως να προηγούνται χρονικά στην ανάπτυξη της Αστρονομίας και Αστρολογίας. Η θεωρία αυτή στηρίζεται σε σχετικές ενδείξεις που χρονολογούνται από το 5000 π.Χ.
Leave a Reply