Συμβολισμός

Συμβολισμός είναι, η κωδικοποιημένη γραφική ή καλλιτεχνική μορφοποίηση, ενός βιώματος, μίας έννοιας, ή ενός κοινωνικού – ιστορικού γεγονότος.

«…είναι η τέχνη τού νά σκέπτεσαι καί νά εκφράζεσαι μέ εικόνες »

Συμβολικά είναι επίσης καί τά όνειρα ή τά οράματα τών ανθρώπων.

Μέσα από τό σύμβολο, ένα γεγονός συνδέεται μέ μία «εσωτερική μορφή», δηλαδή μέ ένα πνευματικό αρχέτυπο*.
Ο συμβολισμός, προσθέτει μία επιπλέον διάσταση, χωρίς νά παραβιάζει τήν ιστορική αξία τού γεγονότος, ενώ ταυτόχρονα τό μετατρέπει σέ «ανοιχτό» θέμα γιά τό μέλλον.
Τό άν τό «άνοιγμα» αυτό θά οδηγήσει, αργότερα, σέ μία αντικειμενική αλήθεια ή όχι, έχει νά κάνει μέ τό ποιός καί μέ τί μέθοδο θά προσεγγίσει τήν ερμηνεία του.

Τά σύμβολα δέν πρέπει νά αντιμετωπίζονται απλοϊκά σάν αλληγορίες. Η ερμηνεία τών συμβόλων, δέν πρέπει νά γίνεται μέ στείρα τεχνικό τρόπο, γιατί στήν ουσία έτσι περιορίζεται η ισχύς τους.
Τό κάθε σύμβολο φέρει «δύναμη μετάδοσης» καί είναι ζωντανό! Φέρει δύναμη, εξ αιτίας τής φόρτισής του από ιδανικά καί συγκινησιακές αξίες, κάποιων «αποσπάσματων» τής πραγματικής ζωής.
Γιά τόν ίδιο λόγο, θά ήταν επίσης λάθος άν κατά τήν ερμηνεία τού συμβόλου, εφαρμοζόταν η «συστηματικά» επανειλημμένη γενίκευση.

H παγκοσμιότητα ενός συμβόλου (συλλογικό αρχέτυπο) μάλλον επιβεβαιώνει παρά αρνείται τήν πραγματικότητα ενός μύθου. Από εκεί καί πέρα, η φυσική καί ιστορική μελέτη, η ανθρωπολογία, η ιστορία τού πολιτισμού καί τών θρησκειών, οι συμβολικές έρευνες, θά προσφέρουν τό υλικό γιά τήν στήριξη τής αληθινότητας τού συλλογικού αυτού όνειρου καί τήν άντληση γνώσεων γιά τήν ανθρωπότητα.

Ο συμβολισμός, σάν πρακτική, διακρίνεται από παγκοσμιότητα καί μοναδικότητα. Είναι παγκόσμιος γιατί υπερβαίνει τήν ιστορία καί μοναδικός γιατί ανταποκρίνεται σέ μιά συγκεκριμένη εποχή καί ένα συγκεκριμένο ρυθμό.

Η αρχή τής συμβολικής σκέψης τοποθετείται πρό τών ιστορικών χρόνων, στά τέλη τής παλαιολιθικής εποχής.
Οι αστερισμοί, τά ζώα καί τά φυτά, οι πέτρες καί τά στοιχεία τού τοπίου, ήταν οι δάσκαλοι τής πρωτόγονης ανθρωπότητας. Η πορεία ταξινόμησης τών όντων τού φυσικού κόσμου κατά ιδιότητες καί η αντίστοιχη σύνδεση τών φυσικών πράξεων μέ ηθικές καί πνευματικές έννοιες, θά οδηγήσουν στήν χαραυγή τής ιστορίας. Στό πέρασμα από τό εικονογράφημα στό ιδεόγραμμα καί αργότερα στήν θεμελίωση τών Τεχνών, τών συμβόλων καί τών μυητικών εμβλημάτων.

* Αρχέτυπα: δομικά στοιχεία τού «υπερσυνείδητου» **, μέ σχετική αυτονομία καί ειδική ενέργεια, μέ τήν βοήθεια τής οποίας έλκουν από τόν συνειδητό κόσμο, περιεχόμενα επιθυμητού συντονισμού, «ρυθμού».
Είναι η κληρονομιά τής σταδιακής – ιστορικής – συγκρότησης τού εγκέφαλου καί ένα από τά ισχυρότερα κίνητρα γιά ενστικτώδεις επιγνώσεις, προκαταλήψεις αλλά καί προσαρμογές.

** Συνειδητό = Επεξεργασία ιδεών καί κινητοποίηση αντιδράσεων
Υποσυνείδητο = Λειτουργία αισθήσεων καί συναισθημάτων
Υπερσυνείδητο = Ενόραση καί αντίληψη ανωτέρων αληθειών

Ο Συμβολισμός τών όνειρων – οραμάτων:

Τά όνειρα – οράματα κάθε ανθρώπου καί οι συμβολισμοί τους, θά πρέπει νά αντιμετωπίζονται σάν ένα φαινόμενο προσωπικής μυθολογίας.
Θά πρέπει νά συνδεόνται μέ τίς βαθύτερες εσωτερικές καί προσωπικές φοβίες, προσδοκίες ή αξίες τού ατόμου γιά τήν ζωή αλλά καί τά βιώματα τής εξωτερικής, αντικειμενικής πραγματικότητάς του.
Ο άνθρωπος στήν πορεία του, αυτόματα, αποκτά αποθέματα ασυνείδητης γνώσης μή αντιληπτής υπό κανονικές συνθήκες. Υπό ιδιαίτερες συνθήκες, κάποια από αυτά τά αποθέματα ασυνείδητης γνώσης «διαβάζονται», από τό συνειδητό, μέ τήν μορφή συμβόλων.
Αν λάβουμε δέ υπ’ όψη, ότι ο κάθε άνθρωπος σάν μέλλος μίας αλυσίδας εξέλιξης, πού ξεκινά από τό πρώτο κύτταρο, φέρει ακόμα καί αρχαϊκές «μνήμες», αντιλαμβανόμαστε τήν συνθετότητα τών επεξεργασμένων πληροφοριών πού αναδύονται καί διαβάζονται μέ μορφή συμβόλων από τό συνειδητό του.

~ Τό κείμενο αυτό, είναι προσωπικες σημειώσεις, από τήν μελέτη τής εισαγωγής τού βιβλίου «Τό Λεξικό τών Συμβόλων» τού Juan – Eduardo Cirlot. ~