Το Τετραγράμματον

Σ όλη τη μακραίωνη Ιστορία του Ελευθεροτεκτονισμού, αλλά και της Απόκρυφης –Εσωτεριστικής Παράδοσης γενικότερα , στους μελετητές –φιλοσόφους ιδιαίτερη εντύπωση έκανε το ιουδαϊκό σύμβολο του Τετραγράμματον. Του άφατου Ονόματος του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης (του Νόμου) που απαγορευόταν κανείς να το προφέρει:

Πρόκειται για το εκ τεσσάρων Εβραϊκών στοιχείων (ΓΙΟΝΤ–ΧΕ–ΒΑΒ–ΧΕ ) όνομα με το οποίο οι Ιουδαίοι ονόμαζαν το Θεό. Η απαγόρευση της προφοράς του Ονόματος –ήδη από τους προ-αιχμαλωσιακούς χρόνους –οφειλόταν στο γεγονός πως η γνωστοποίησή του θα επέφερε τη βεβήλωση από τους όμορους λαούς ,δια της αναγραφής του πάνω στα είδωλα. Όμως, συν τω χρονών και μετά τη καταστροφή του Ναού του Σολομώντος, στην Ιερουσαλήμ (από τον Τίτο το 70 μ.Χ. ), απωλέσθη η ορθή προφορά –δεδομένου ότι η εβραϊκή γλώσσα χρησιμοποιούσε γραπτώς μονάχα σύμφωνα. Έκτοτε, μεταγενέστεροι μελετητές, ιδιαίτερα όσοι εξασκούσαν κρυφά την Καμπάλα –όταν η Τέχνη της πέρασε στα ευρωπαϊκά εδάφη, προσπαθούσαν να ανακαλύψουν την ορθή προφορά, δίχως επιτυχία.

Κατά τα επόμενα χρόνια, εν μέσω ανελέητων διωγμών που σκόρπισαν τις φυλές της Ιουδαίας από τη γη της Παλαιστίνης, οι ραββίνοι  επέμεναν να βάζουν στο συμφωνητικό Τετραγράμματον JHVH τα φωνήεντα της λέξης ΑΔΩΝΑΙΗ- (ADONAJ)  =Κύριε μου. Μεταγενέστερα (κατά μια εκδοχή), επέλεξαν μια άλλη λέξη –προερχόμενη από το βιβλίο της «Γένεσης» – ELOHIM (=οι Θεοί). Αυτές οι ύστερες προσθήκες απετέλεσαν την αιτία της «καινούργιας» προφοράς του θείου Ονόματος: ΓΙΕΧΩΒΑ (κατ’ άλλους: Γιαχβέ, Ιαβέ, Ιαώ /ΙΑΟ, κ.τ.λ.).

Ως καθαρό Σύμβολο, το άφατο του Τετραγράμματου απεικονίζει το «ανώνυμο» της Θεότητας. Το πρώτο γράμμα «Γιόντ», συμβολίζει το άρρεν στοιχείο, την πνευματική Δύναμη, την Εσωτεριστική Ισχύ που φυλάσσει εντός της η Ψυχή, κατ’ άλλους Μύστες το Πνεύμα αυτούσιον. Επιπλέον, υπάρχουν Μύστες που ερμηνεύουν τα λοιπά 3 γράμματα ( ΧΑ-ΒΑΒ-ΧΕ) ως η ύλη καθαυτή –επειδή σχηματίζουν την λέξη «ΕΒΕ» (εβραϊκά ή ύλη).

Αριθμοσοφικώς, το Τετραγράμματον JHVH παραπέμπει στη Τετράδα (4), που κατέχει εξέχουσα σημασία στην εσωτεριστική επιστήμη των Αριθμών. Μάλιστα, η σημασία της είναι ανάλογη με της Ιερής Τριάδας (3), καθότι και η τρίας  συμβολίζεται με ένα ισόπλευρο τρίγωνο, αντιστοιχώντας την Άγια Τριάδα (Πατήρ –Υιός- Άγιο Πνεύμα). Φυσικά, οι Ιουδαίοι δεν είναι οι μοναδικοί που έδιναν έμφαση στην ιερότητα του αριθμού 4: όλοι οι αρχαίοι λαοί είχαν ένα όνομα για τη Θεότητα που αποτελούνταν από 4 γράμματα. Όπως στα εβραϊκά είναι JHVH, έτσι οι Ασσύριοι είχαν τον ADAD, οι Αιγύπτιοι τον AMON, οι Πέρσες τον SYRE και οι Έλληνες τη λέξη ΘΕΟΣ…Ακόμα και οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν τον αριθμό 4 (ή τετράδα) το «Μέγιστο Θαύμα» που δεν μπορούσε κανείς να αγνοήσει (αλλά και «πολλαπλή θεότητα») καθότι ο αριθμός αυτός είναι που εισάγει και αιτιολογεί τη μονιμότητα της μαθηματικής και πνευματικής πειθαρχίας. Οι Καμπαλιστές από την άλλη μεριά, ο αριθμός 4 χρησιμοποιήθηκε για να αποκρύψουν τις μυστικές Αρχές τους γύρω από τη Θεία Ουσία του Δημιουργού Θεού.

Και τα 2 προαναφερόμενα ρεύματα έκαναν λόγο για τον «Θείο Σπινθήρα της Καρδιάς», ακριβώς όπως και οι Ινδουιστές ,που έδιναν τη δέουσα προσοχή στη σανσκριτική ιερή φράση ή «προσευχή τεσσάρων συλλαβών» ΟΜ-ΜΑΝΙ-ΠΑΝΤΜΕ-ΧΟΥΜ («Ομ, το πετράδι στο Λωτό» -που υπονοεί το «Θείο Σπινθήρα μέσα στον Άνθρωπο»). Επιστρέφοντας πίσω στους Ιουδαίους (αλλά και στους καμπαλιστές) το Τετραγράμματον έχει σημαντική αναλογική σημασία. Δηλ. «Όλα τα πράγματα αφομοιώνονταν στον αριθμό», προβαίνοντας σε τετραπλές ταξινομήσεις των αγαθών και των αρετών σε Σώμα και Ψυχή: Στη Ψυχή υπάρχει σύνεση, εγκράτεια, ισχύς και κρίση –στο Σώμα υπάρχει οξύτητα αισθήσεων, υγεία, δύναμη και κάλλος.

Και γι’ αυτό, η διδασκαλία της Καμπάλα αναφέρει χαρακτηριστικά πως το Τετραγράμματον είναι «ΚΟΣΜΟΣ». Και εννοούν τόσο τον Εξωτερικό όσο και τον Εσωτερικό Κόσμο. Το αποκαλούσαν και έτσι, διότι και ο αριθμός 4 σχηματίζει τον ιερό και κοσμικό αριθμό 36, όταν τα ψηφία του συνδυαστούν έτσι:

1 + 2 = 3
3 + 4 = 7
5 + 6 = 11
7 + 8 = 15
——
36

Εξίσου σημαντική θεωρούνταν η Ιερή Γεωμετρία διαμέσου των ιερών αριθμών και των αντίστοιχών τους γεωμετρικών μορφών: το ιερό 4 αντιστοιχούσε με το τετράγωνο (όπως το 3 με το τρίγωνο). Κατανοούμε κατόπιν, γιατί οι αρχιτέκτονες και ιερείς επέλεγαν το σχήμα του τετραγώνου για τους μεγαλεπήβολους Ναούς τους. Και ο πρώτος Ναός του Σολωμόντα, με αρχιτέκτονα τον Χιράμ Αμπίφ, είχε τετράγωνο σχήμα.

Εδώ να επισημάνουμε την πεποίθηση πως το Τετραγράμματον συνοψίζει την θεία ένωση του Άρρενος –ενεργητικής δυνάμεως με τη θηλυκή –παθητικής δυνάμεως (παθητική μορφή της Ύλης), απεικονίζοντας τη Θεότητα στην Ερμαφρόδιτη Μορφή της (κατά το αλχημιστικό “REBIS”) . Πραγματικά, παλιά αλχημικά χειρόγραφα απεικόνιζαν το Ερμαφρόδιτο ως άντρα και γυναίκα σιαμαίοι, με φτερά, κρατώντας γνώμονα και διαβήτη, να επιβάλλονται με τη «Γνώση» που φέρουν, εις βάρος του Δράκοντα (η Άγνοια ή η έλλειψη αυτογνωσίας) περιτριγυρισμένοι από πλανητικά σύμβολα.

Στον Ροδοσταυρισμό, το σύμβολο της θεότητας Τετραγράμματον είχε υψηλή σημασία από τα πρώτα κιόλας βήματα του ρεύματος αυτού: Κάθε ένα γράμμα της λέξης JHVH, αντιστοιχούσε τις άκρες του Σταυρού (καθότι σύμβολο των R+C ήταν ο χρυσός σταυρός με ένα κόκκινο ρόδο στο κέντρο του). Επέλεγαν να αντιστοιχούν κάθε σύμφωνο της εβραϊκής λέξεως με ένα στοιχείο της Φύσεως: το Πρώτο «ΓΙΟΝΤ» για τον αήρ, το πρώτο «ΧΕ» για το ύδωρ, το «ΒΑΒ» για τη φωτιά και το τελευταίο «ΧΕ» για τη Γη. Κάθε σύμφωνο της λέξεως JHVH παραπέμπει σε ένα Θείο Πνεύμα ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, που ασκούν έντονη επιρροή στο πεπρωμένο του Ανθρώπου.

Στον Ελευθεροτεκτονισμό (αλλά και σε άλλες Μυστηριακές –Ερμητικό/ Καμπαλιστικές Οργανώσεις –Τάγματα) ,επικράτησε τελικά η παράδοση οι ιεροί χώροι τέλεσης ιερουργικών πράξεων, θεουργίας και εσωτεριστικών τελετουργιών να φέρουν πάνω στην «Ανατολή» το σύμβολο του Τετραγράμματον εντός ενός Σεπ.: Τριγ.:. παγιώνοντας τον σημαντικό ρόλο που έχει η πνευματική παρουσία του ΜΑΤΣ εντός του ιερού εργαστηρίου /Ναού και στις ιερές εργασίες.

Επιπρόσθετα, κατά τον ύστερο Μεσαίωνα,εποχές όπου μεσουράνησε και αναπτύχθηκε περαιτέρω η Τέχνη της Αλχημείας, το έως τότε σύνηθες  σύμβολο του Τετραγράμματον εντός του Τριγώνου, για λόγους που είχαν να κάνουν με τις συνθήκες της συγκεκριμένης ταραγμένης περιόδου, «αντικαταστάθηκε» ή εμπλουτίστηκε με άλλα σύμβολα: π.χ. στη θέση των 4 εβραϊκών γραμμάτων πήρε μια άλλη έκφανση του Θεού: ο Ήλιος. Ο Χρυσός Ήλιος εντός ενός Σεπτού Τριγώνου (τριας) περιτριγυρισμένου με ένα όφη (ο Ουροβόρος Όφις) που κατάπινε την ουρά του:

Ή απλώς, αντικαταστάθηκε από το σύμβολο του Παντεπόπτη Οφθαλμού. Το «Μάτι του Πανάγαθου Θεού». Σε κάποιες σύγχρονες  Τεκτ.: Στοές, έδειχναν μια ιδιαίτερη προτίμηση στο σεπτό σύμβολο του Παντεπόπτη Οφθαλμού εντός Χρυσού Τριγώνου, στη θέση του Τετραγράμματον. Και πάλι, το νόημα παρέμεινε αυτούσιο: Μ.Α.Τ.Σ.. :

Βιβλιογραφία:

• Papus –«ΚΑΜΠΑΛΑ» -Πύρινος Κόσμος.

• Gould R.F. –“History of Freemasonry”. London  ,1975.

• Α.Γουέϊτ –“New Encyclopedia of Freemasonry” -1970.

• Γ. Γουέστκοτ –«ΑΡΙΘΜΟΣΟΦΙΑ» -Πύρινος Κόσμος.