Υπέρ Υπεροψίας

Υπερόπτης, ο: χαρακτηρισμός προσώπου που με τη συμπεριφορά του δείχνει να περιφρονεί και να υποτιμά τους άλλους. (Λεξικό Τριανταφυλλίδη)

Το κείμενο αυτό γράφεται υπό το περιρέον καταπιεστικό καθεστώς που επιβάλλει την αποδοχή όλων (ανθρώπων και καταστάσεων) ως ένδειξη προσωπικής δημοκρατικής εντιμότητας.

I gotta admit that I’m a little bit confused
Sometimes it seems to me as if I’m just being used
Gotta stay awake, gotta try and shake off this creeping malaise
If I don’t stand my own ground, how can I find my way out of this maze
(Pink Floyd, Dogs)

I can’t accept no trying*
Ζούμε σε μια απόλυτα συντηρητική κοινωνία που βαυκαλίζεται για το ένδοξο παρελθόν της. Της αρκεί φαίνεται. Μια κοινωνία με συμπεριφορά Προκρούστη. Όποιος είναι ψηλότερος θα κονταίνει και ο πιο κοντός θα ψηλώνει. Μαθαίνουμε να επιβιώνουμε σε αυτή και να αλλάζουμε το ύψος μας με βάση το μέσο όρο. Κοιτάμε να αλλάξουμε εμείς για να ταιριάξουμε σε αυτή κι όχι να τη φέρουμε στα μέτρα μας. Δεν είναι απαραίτητα κακό. Αν τα πάντα άλλαζαν συνεχώς τότε πού θα ήταν η περίφημη κοινωνική συνοχή; Αλλά έως εκεί.

Ναι, είναι δύσκολο να κοντράρεις την απρόσωπη μάζα που θέλει τις ανύπανδρες γυναίκες άχρηστες και αποτυχημένες – πάλι καλά που δεν τις πετροβολάει. Είναι κουραστικό να πρέπει να εξηγείς γιατί επέλεξες να μη γίνεις υπάλληλος στο δημόσιο. Είναι τραυματικό στην αρχή να προχωρήσεις τη ζωή σου απορρίπτοντας δοξασίες, δεισιδαιμονίες και να μη φοβάσαι τους αφορισμούς παντός είδους. Τελικά είναι σχεδόν αδύνατον να πείσεις το ευρύτερο περιβάλλον που λένε, προτάσσοντας τον ορθό λόγο και υπερασπιζόμενος τις επιλογές σου.

Δεν έχω πρόβλημα με τις απεκατεστημένες σχέσεις, τους δημόσιους υπαλλήλους και την πίστη. Έχω πρόβλημα με το όνειρο κι αυτούς που δεν το κυνήγησαν, που το παράτησαν στου δρόμου τα μισά. Με αυτούς που δεν έκαναν τον κόπο να το βρουν μέσα τους, που το άφησαν να κοιμάται κάπου στην πίσω αυλή. Πόσο μάλλον όταν είναι δικοί μου άνθρωποι.

Τελικά: Πόσο πιο εύκολο είναι να αποδεχτείς αυτόν τον Προκρούστη που θέλει να σε εξομοιώνει, γιατί είσαι εν δυνάμει επικίνδυνος προς τα χρηστά ήθη; Πόσο περισσότερο να σε βολεύει να παραδόσεις αυτά που βρήκες ως είχαν γιατί η ρήξη μπορεί να είναι επώδυνη;

ου δει (ώς) παιδας τοκεωνων, τουτ’ εστι κατα ψιλον? καθοτι παρειληφαμεν
(Ηράκλειτος, 74)

Πόσο τελικά μπορείς να ζεις στη γωνιά σου, γιατί αν βγεις από εκεί μπορεί να σε φάνε οι λύκοι;

The dragonflies are trying to lecture me**
Δικαιολογίες: Πρόκειται μάλλον για το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου.
Όλοι οι αποτυχημένοι ή ακόμα χειρότερα οι μέτριοι διαθέτουν μια γκάμα δικαιολογιών που βρίσκονται στην άκρη της γλώσσας τους – αντίδοτο στο δηλητήριο των κακών. Μια δικαιολογία για κάθε πλημμέλημα, μια ατάκα για κάθε κακούργημα.

“Φταίει ο καιρός, φταίει η ατυχία μου, φταίει η πουτάνα η κοινωνία – εγώ δε φταίω”.

Ναι, αν ζούσες κάπου αλλού, αν είχες πλούσιο πατέρα, αν είχες περισσότερες ευκαιρίες, αν δε σε αδικούσαν, αν, αν, αν. Βγάλε μια ζωή με τα αν.
Πέτα το βάρος εύκολα και κάνε μας μάθημα ξεδιάντροπε. Γιατί πάντα μετά τη δικαιολογία έρχεται το μάθημα.

Μισώ αυτούς τους ανθρώπους, είναι η λαίλαπα που σαρώνει τις ζωές μας. Δε θέλω να τους ξέρω κι ας τους ξέρω.

Οι ταπεινοί – η άλλη όψη του νομίσματος
Η ταπεινότητα είναι ένα τέλειο αντίδοτο στο καβάλημα του καλαμιού, στο χάσιμο του ελέγχου και την αμετροέπεια.
Υπάρχουν νομίζω δύο ειδών ταπεινοί άνθρωποι. Αυτοί που περπατάνε με ψηλά το κεφάλι για να παρατηρήσουν και να μάθουν περισσότερα, γιατί γνωρίζουν ότι αυτά που γνωρίζουν είναι σκόνη στον άνεμο, όπως και οι ίδιοι. Υπάρχουν όμως κι αυτοί που κοιτάνε χαμηλά και μαζεύουν μέσα τους χολή για να την πετάξουν στα μούτρα του άλλου συνεχίζοντας να μη σηκώνουν το κεφάλι.

Το πρώτο είδος είναι αξιοθαύμαστο. Το δεύτερο είναι εμετικό. Άνθρωποι με φθόνο, που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από την πεπατημένη και με την πρώτη ευκαιρία θα μειώσουν την προσπάθεια, θα ευτελίσουν την επιτυχία και θα χλευάσουν την αποτυχία. Παραμένουν σκυφτοί γιατί τρομάζουν στη σκέψη ότι αν σηκώσουν το κεφάλι τους μπορεί να δουν κάτι που δεν ήξεραν.

Αν η ηθική είναι μια ανθρώπινη εφεύρεση, η ηθική αυτών των ανθρώπων είναι ποταπή. Είναι αυτοί που θα πάρουν τη μπάλα του πιτσιρίκου που παίζει δίπλα και θα του τη σκάσουν. Είναι αυτοί που θα ρίξουν φόλα στο ζωάκι και θα το κοιτούν πίσω από τις γρίλιες να ψυχορραγεί. Είναι αυτοί που όταν χώσουν το μαχαίρι στο σώμα του άλλου θα το στρίψουν κιόλας μέσα του.

Μην προσπαθείς να μάθεις σε ένα γουρούνι να τραγουδάει. Χάνεις τον καιρό σου κι εκνευρίζεις και το γουρούνι***
Αν η επιστήμη είναι υπεύθυνη για το ζην, η τέχνη είναι για το ευ ζην. Πόσες ζωές πάνε χαμένες μην παίρνοντας μυρωδιά για αυτά τα δύο θαύματα που μας συμβαίνουν κάθε μέρα; Η επιστήμη και η τέχνη είναι όμως δύο κυρίες δύσκολες. Θέλουν την αφοσίωσή σου, υπομονή και επιδέξιους χειρισμούς. Δεν είναι προκάτ κατασκευές, αλλά δαντελένια κομψοτεχνήματα.

Η επιστήμη είναι λίγο πιο απόλυτη. Θέλει να πας με τα νερά της πρώτα και μετά θα σου δοθεί. Θα στα πει όλα όμως. Κρίμα να τη φοβάται κάποιος. Κρίμα να της φορτώνει τα βάρη που αυτός δεν μπορεί να σηκώσει. Τις φοβίες του, τις προκαταλήψεις του και το φτωχό του μυαλό. Α, δε θέλει τσιγκούνηδες η επιστήμη. Αν θες εσύ να κόψεις κάτι από εδώ, κάτι από εκεί, αν την κρίσιμη στιγμή την φωνάξεις (ένα παράδειγμα στην τύχη) “αστρολογία”, αντί “αστρονομία”, θα σε εγκαταλείψει.

Η τέχνη είναι πιο ανοιχτή. Σου γνέφει “έλα”. Εσύ πας. Και την πλησιάζεις βλάκα σαν να είναι ασήμαντη επειδή σε κάλεσε αυτή. Μετά σου λέει ότι δε θα με βρεις στο ασανσέρ ούτε στο σούπερ μάρκετ. Κι εσύ αντιδράς. Και την παρατάς. Καλά κάνεις. Δε σου άξιζε.

Κάθε μέσα βρίσκουμε λόγους να αποστρεφόμαστε και την επιστήμη και την τέχνη γιατί δεν είναι fast food, πήγες – παρήγγειλες – έφυγες. Όλοι μέσα μας έχουμε ανάγκη τη φτήνια. Το ποσοστό της φτήνιας ξεχωρίζει τους ανθρώπους. Και το ποσοστό της φτήνιας φαίνεται στην επιστήμη και στην τέχνη.

Έχω το δικαίωμα να χρησιμοποιώ το μετρητή φτήνιας μου όπως όλοι. Άρα έχω και το δικαίωμα να αποδέχομαι ή να απορρίπτω και βάσει αυτού.

Σιωπή – Δράση
Ένας φίλος διατείνεται ότι τον άνθρωπο που είναι απλώς ασήμαντος πρέπει να τον αφήνεις ήσυχο. Έναν όμως που είναι ασήμαντος και προσπαθεί να το παίξει σημαντικός και τελικά να ανελιχθεί μέσω πλάγιων τρόπων και να κάνει κακό πρέπει να τον πατάς κάτω σαν σκουλήκι μέχρι να τον λιώσεις.
Προσκυνώ.

Για ποιον ζούμε…
…αν όχι για εμάς; Και το καλύτερο οικοδόμημα του κόσμου να φτιάξεις, το καλύτερο οικοδόμημά σου οφείλεις να είσαι εσύ. Διάλεξε τα υλικά, μπορείς να βάλεις ό,τι θες στο δικό σου. Όσο για το δικό μου; Take your hands off my land!

Υπερόπτης, σνομπ, ψηλομύτης, εστέτ; You can call me anything you want.

Σημειώσεις:
* M. Jordan, διάσημος πρώην παίκτης του μπάσκετ
** Beat a drum, REM
*** Κομφούκιος