Αρχαίο Ελληνικό Μηνολόγιο

Οι μήνες στην αρχαία Αττική, πήραν τα ονόματά τους από τις μεγαλύτερες γιορτές των κατοίκων της Αττικής, τις οποίες γιόρταζαν στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο (μήνα). Η αφετηρία του κάθε μήνα ήταν η νέα σελήνη και η διάρκειά του ήταν 3 δεκαήμερα. Η έναρξη εκάστου έτους στην αρχαία Αθήνα (αθηναϊκός ενιαυτός) ήταν ο, των Εκατομβαιών. Με την αρχή του θερινού ηλιοστασίου δηλαδή. Την χρονική εκείνη περίοδο που οι ημέρες άρχιζαν να μικραίνουν.
Το ημερολόγιο της αρχαίας Ελλάδος ήταν σεληνιακό. Σήμερα χρησιμοποιούμε το ηλιακό, έχοντας ξεφύγει κατά την άποψή μου, από την επίδραση της Σελήνης στην Γη και τους ανθρώπους. Τώρα βέβαια θα αναρωτηθείτε «Ότι θές λες; Πως μπορεί να επιδρά η σελήνη πάνω μου;!». Η απάντηση ανήκει μόνο στις Κυρίες που κάνουν τον κόπο να διαβάσουν τούτες τις γραμμές : η έμμηνος ρήση! Κάθε 28 ημέρες ακριβώς! Όσος και ο σεληνιακός κύκλος. Ας μην αναφέρω την παλίρροια και την άμπωτη (όμοια, σεληνιακό φαινόμενο) γιατί θα ξεφύγω από το θέμα…!
Οι πρόγονοί μας λοιπόν, ανέλυαν περισσότερο τους εαυτούς τους σε συνδυασμό με την φύση καθώς και τις επιρροές της επάνω τους. Έχω την εντύπωση πως έχουμε χάσει μεγάλο μέρος από την επαφή μας με την φύση, από τότε που αρχίσαμε να μετρούμε τις ημέρες μας με το ηλιακό ημερολόγιο. Χάσαμε την επαφή μας με την Σελήνη!!! Μην νομίζετε πως αυτό συνέβη σε μακρινούς χρόνους …όχι δα! Συνέβη μόλις πριν από 300 χρόνια περίπου.
Οι μήνες έτσι όπως έχουν καταγραφεί και αφορούν μόνο την Αττική είναι οι ακόλουθοι :

(των) Εκατομβαιών : σελήνη Ιουλίου
(των) Μεταγειτνιών : σελήνη Αυγούστου
(των) Βοηδρομιών : σελήνη Σεπτεμβρίου
(των) Πυανεψιών : σελήνη Οκτωβρίου
(των) Μαιμακτηριών : σελήνη Νοεμβρίου
(των) Ποσειδεών : σελήνη Δεκεμβρίου
(των) Γαμηλιών : σελήνη Ιανουαρίου
(των) Ανθεστηριών : σελήνη Φεβρουαρίου
(των) Ελαφηβολιών : σελήνη Μαρτίου
(των) Μουνιχιών : σελήνη Απριλίου
(των) Θαργηλιών : σελήνη Μαΐου
(των) Σκιροφοριών : σελήνη Ιουνίου

Σε άλλες πόλεις της Ελλάδος οι μήνες είχαν διαφορετικά ονόματα. Η σκέψη μου σκόνταψε στο εξής : «ήταν αναγκασμένοι οι Έλληνες να μαθαίνουν και τα ονόματα των μηνών των άλλων πόλεων; Πολύ δουλειά!». Βρήκα την απάντηση στα μαθητικά βιβλία της 1ης Γυμνασίου, ενός μαθητή : «πόσα άχρηστα, όσο και ψευδή πράγματα είναι αναγκασμένα να μαθαίνουν τα παιδιά μας … στους μήνες κόλλησα;». Σας δίνω ένα μικρό δείγμα 3 πόλεων που επέλεξα (γιατί τις λατρεύω) :

Δελφοί ~ Επίδαυρος ~ Ρόδος
Απελλαίος ~ Αζόσιος ~ Πάναμος (σελήνη Ιουλίου)
Βουκάτιος ~ Καρνείος ~ Κάρνειος (σελήνη Αυγούστου)
Βοαθόος ~ Προράτιος ~ Δάλιος (σελήνη Σεπτεμβρίου)
Ηραίος ~ Ερμαίος ~ Θεσμοφόριος (σελήνη Οκτωβρίου)
Δαδαφόριος ~ Γάμιος ~ Σμίνθιος (σελήνη Νοεμβρίου)
Ποιτρόπιος ~ Τέλεος ~ Διόσθυος (σελήνη Δεκεμβρίου)
Αμαλαίος ~ Ποσιδαίος ~ Θευδαίσιος (σελήνη Ιανουαρίου)
Βύσιος ~ Αρταμίτιος ~ Πεδαγείτνιος (σελήνη Φεβρουαρίου)
Θεοξένιος ~ Αριάνιος ~ Βαδρόμιος (σελήνη Μαρτίου)
Ενδυσποιτρόπιος ~ Πάναμος ~ Αρταμίτιος (σελήνη Απριλίου)
Ηράκλειος ~ Κύκλιος ~ Αγριάνιος (σελήνη Μαΐου)
Ιλαίος ~ Απελλαίος ~ Υακίνθιος (σελήνη Ιουνίου)

Κατά αυτόν τον τρόπο μπορείτε να φτιάξετε το δικό σας σεληνιακό ημερολόγιο, μόνο που θα πρέπει να κουραστείτε λιγάκι. Φαντάζομαι πως αφού αναγνωρίσαμε την Σελήνη μέσα στην Τέχνη, θα είναι μικρή η «κούραση» σε σχέση με την χρησιμότητα ενός τέτοιου ημερολογίου. Κάτι τέτοιοι παραλληλισμοί με κάνουν να αναρωτιέμαι… πόσο πολύ είχαν προχωρήσει με την σκέψη τους οι πρόγονοί μας και αναγνώρισαν την αναγκαιότητα της Σελήνης, στο ημερολόγιό τους; Πριν λίγους μήνες βρέθηκε στα χέρια μου ένα κείμενο με αρχαίες ελληνικές γητειές και πως η ερωτευμένη γυναίκα χρησιμοποιούσε την σουσουράδα (την γνωστή μας μικρή σαύρα, για να ξανακερδίσει τον καλό της)…

Αυτά με το αρχαίο Ελληνικό μηνολόγιο. Ελπίζω αυτό το σύντομο «ταξίδι» να σας έδωσε το κίνητρο να ανοιχτείτε σε πιο «βαθιές θάλασσες» που ίσως να έγραφε ο Καββαδίας.

Περισσότερα και πολύ ενδιαφέροντα, μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο του Βλάση Ρασσιά «Εορτές και Ιεροπραξίες των Ελλήνων» εκδόσεις : Ανοιχτή Πόλη, από όπου πήρα τα ονόματα των μηνών (και έχει πολύ περισσότερα το βιβλίο)