Το Νησί του Πάσχα

Σε λιγότερη από 3.800 χιλιομέτρων απόσταση από τις ακτές της Χιλής, βρίσκεται το Νησί του Πάσχα με γεωγραφικό πλάτος 27 μοίρες νότια. Η επιφάνειά του καλύπτει γύρω στα 160 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το κλίμα του είναι υποτροπικό. Οι μελέτες έδειξαν ότι το νησί δημιουργήθηκε από μία ηφαιστειακή έκρηξη…
Όλα αυτά ακούγονται φυσιολογικά και το νησί δε διαφέρει από τα υπόλοιπα που γνωρίζουμε. Ο λόγος όμως που το συγκεκριμένο νησί έχει γίνει αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι τα περίφημα αγάλματα moai (μοάι), οι γιγάντιες φιγούρες που κοσμούν την περιφέρεια του νησιού και που κανείς μέχρι τώρα δεν έχει ανακαλύψει τη χρησιμότητα και το συμβολισμό τους.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Το νησί ανακαλύφθηκε το 1722 από τον Ολλανδό εξερευνητή Jacob Roggeveen και το πλήρωμά του οι οποίοι πλέοντας στο νότιο Ειρηνικό, βρέθηκαν μπροστά σε ένα μικρό ηφαιστιογενές νησάκι όπου και αποβιβάστηκαν.
Ο Roggeveen ήταν αυτός που έδωσε στο νησί το όνομα με το οποίο είναι γνωστό μέχρι σήμερα εξαιτίας του γεγονότος ότι η ανακάλυψή του έγινε ανήμερα του Πάσχα. Οι ίδιοι οι κάτοικοι του νησιού το αποκαλούν «Ράπα Νούι» (Μεγάλο Ράπα ή Μεγάλος Βράχος) ή «Τε Πίτο ο Τε Χενούα» (Ομφαλός της Γης). Από τις περιγραφές του Roggeveen μαθαίνουμε ότι στο νησί κυριαρχούσαν τα άγονα λιβάδια και ότι τα λιγοστά δέντρα που υπήρχαν, δεν ξεπερνούσαν σε ύψος τα 3 μέτρα.
Η δεύτερη επίσκεψη στο νησί, έγινε το 1774 από τον καπετάνιο James Cook ο οποίος και παρέμεινε για 4 μέρες, αφήνοντας σημαντικές πληροφορίες για τους κατοίκους του νησιού. Από τότε το νησί έχει δεχτεί πολυάριθμες επισκέψεις από μελετητές σε μια προσπάθεια να ξετυλιχτεί το μυστήριο που το περιβάλει καθώς και από θαυμαστές των γιγάντιων αγαλμάτων.

ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΦΡΟΥΡΟΙ
Τα αγάλματα moai αποτελούνταν από την ahu (αχού), την πέτρινη βάση που έφτανε τα 150 μέτρα και πάνω της τοποθετούνταν τα τεράστια αγάλματα, το κύριο σώμα και το pukao (πουκάο), το πέτρινο «καπέλο» που τοποθετούνταν στην κορυφή των αγαλμάτων. Τα χαρακτηριστικά των moai ήταν το χαμηλό μέτωπο, τα βαθουλωμένα μάτια και τα μακριά αυτιά. Οι κατασκευαστές, συνήθιζαν να τοποθετούν στα μάτια των αγαλμάτων άσπρα κοράλλια με κόκκινες κόρες πιστεύοντας πως αυτή η πράξη τους προσέδιδε μεγάλη δύναμη.
Πριν την κατάρρευση του πολιτισμού του νησιού, πιστεύεται ότι υπήρχαν πάνω από 300 moai παραταγμένα στις ακτές του νησιού ενώ άλλα 700 βρίσκονται αυτή τη στιγμή παρατημένα στο σημείο κατασκευής τους, όλα μισοτελειωμένα. Το πιο επιβλητικό από αυτά είναι το φημισμένο El Gigante που ζυγίζει γύρω στους 155 τόνους και το ύψος του φτάνει τα 22 μέτρα!
Πως όμως μπορούσαν αυτοί οι απλοί άνθρωποι χωρίς εξελιγμένη τεχνολογία στη διάθεσή τους να μεταφέρουν αυτά τα τεράστια αγάλματα από τον τόπο κατασκευής τους μέχρι το σημείο στο οποίο τα στήνανε τελικά; Και πως κατάφερναν να τα ανυψώσουν;
Σε αυτό το σημείο δεν έλειψαν βέβαια και οι θεωρίες περί εξωγήινων δυνάμεων που παρενέβησαν στο έργο αυτό πραγματοποιώντας το «ακατόρθωτο»! Η τελική εξήγηση όμως είναι πολύ απλούστερη. Τα μεγάλα πέτρινα αγάλματα κατασκευάζονταν στο λατομείο του νησιού, το Ράνο Ραράκου, με πρώτη ύλη, μαλακό ηφαιστιογενές υλικό από το ηφαίστειο. Ο πέτρινος όγκος σκαλιζόταν με εργαλεία από βασάλτη δίνοντας την τελική μορφή του αγάλματος. Η μεταφορά του τώρα στον τελικό προορισμό, γινόταν με κορμούς δέντρων πάνω στους οποίους κυλούσαν τα αγάλματα ξαπλωμένα. Όταν έφταναν στο σημείο τοποθέτησης του αγάλματος, το ανύψωναν σιγά-σιγά με τη βοήθεια σκοινιών (κάτι που απαιτούσε την συμμετοχή πολλών ατόμων), τοποθετώντας πέτρες στο κενό που δημιουργούταν από πίσω ώστε να μην πέσει και μέχρι να φτάσει στην τελική του θέση.
Ποιός ο λόγος όμως που σε ένα τόσο μικρό νησί κατασκευάστηκαν τόσα πολλά και μεγάλων διαστάσεων αγάλματα; Οι μελετητές του νησιού υπέθεσαν ότι τα moai κατασκευάζονταν ως σύμβολα θεοποίησης των προγόνων. Από την άλλη όμως, εξαιτίας της στραμμένης προς τη θάλασσα πλάτης τους, θεωρήθηκε ότι χρησιμοποιούνταν ως προστάτες της γης και των κατοίκων της.

ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ – ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΜΟΥ;
Κάποιοι ερευνητές συνδέουν το Νησί του Πάσχα με τη χαμένη ήπειρο Μου, η οποία υποτίθεται πως βρισκόταν σε εκείνη την περιοχή. Υποστηρίζουν ότι το νησί αποτελεί κομμάτι αυτής της ηπείρου που διασώθηκε μετά τις πλημμύρες, τους σεισμούς και τις εκρήξεις των ηφαιστείων που τελικά κατέστρεψαν τη χώρα αφήνοντάς μας τα σημερινά νησιά του Ειρηνικού. Βάση αυτής της θεωρίας, υπέθεσαν πως το Νησί του Πάσχα ήταν ο τόπος κατασκευής των moai τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονταν σε όλη την έκταση της ηπείρου.
Μια δεύτερη θεωρία αναφέρει ότι η νήσος αποτελούσε έναν ιερό τόπο ταφής της Μου και ότι τα αγάλματα ήταν ένα είδος επιτύμβιων μνημείων.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΕΡΗΜΩΣΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Η καταστροφή της ζωής στο νησί αποδείχθηκε ότι οφείλεται στη διατάραξη του οικοσυστήματος. Μελέτες έδειξαν ότι, αρχικά, το νησί ήταν γεμάτο από πυκνή βλάστηση και γιγάντιους φοίνικες.
Οι κάτοικοι όμως έκοβαν τα δέντρα προκειμένου να κατασκευάσουν τις οικίες τους, σχεδίες, εργαλεία, ενώ μεγάλος μέρος των δασών χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά των moai στους τόπους ανύψωσής τους. Εξαιτίας λοιπόν της αποψίλωσης των δασών, οι βροχές και οι άνεμοι συνέβαλαν στη διάβρωση του εδάφους που είχε ως συνέπεια την αποτυχία οποιασδήποτε επιχείρησης καλλιέργειας. Βάση μελέτης επίσης, ειπώθηκε ότι οι ντόπιοι ήρθαν σε εμφύλιο πόλεμο εξαιτίας των λιγοστών αγαθών που είχαν απομείνει στο νησί.
Μια άλλη ανακάλυψη, περιλαμβάνει ανθρώπινα οστά, ένδειξη κανιβαλισμού, ίσως εξαιτίας της απουσίας τροφίμων στο νησί. Έτσι σιγά-σιγά, ο πολιτισμός του νησιού άρχισε να καταρρέει.
Για περισσότερες πληροφορίες πάνω στην πτώση του πολιτισμού, μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο του Τζάρεντ Ντάιαμοντ «Κατάρρευση».

Πηγές:
ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ, τεύχος 106 (Σεπτέμβριος 1995)
ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ, τεύχος 127 (Απρίλιος 1998)
MYSTERY, τεύχος 7