Γνωστικά Ευαγγέλια

Η μετάφραση των κειμένων στα ελληνικά, που παρατίθεται εδώ, είναι βασισμένη στις μεταφράσεις από τα κοπτικά και ελληνικά στα αγγλικά των: Wesley W. Isenberg, Stephen Patterson, Marvin Meyer, Thomas O. Lambdin, Andrew Bernard και της Βιβλιοθήκης της Γνωστικής Κοινότητας (Gnostic Society Library: http://www.gnosis.org/) κι επιπλέον με την βοήθεια των βιβλίων «Ιησούς: Οι Μαρτυρίες» του Ian Wilson και «Γνωστικά Ευαγγέλια» της Elaine Pagels.
Ελάχιστα μπόρεσα να βρω στα ελληνικά ώστε να τα παραθέσω άμεσα. Πάντως όσα βρήκα, τα παραθέτω.
Επειδή λοιπόν τα μεταφρασμένα κείμενα που παραθέτονται εδώ, είναι αφ’ ενός μετάφραση της μετάφρασης κι αφ’ ετέρου ερασιτεχνική μεταφραστική δουλειά (δεν είμαι επαγγελματίας μεταφράστρια), ενδέχεται να υπάρχουν μεταφραστικά λάθη. Ελπίζω όμως ότι δίδεται τουλάχιστον μια ιδέα του τι αναφέρεται στα Γνωστικά Ευαγγέλια και κείμενα.

Παρακαλούμε όποιον γνωρίζει το που μπορούμε να βρούμε ολόκληρα τα κείμενα στα ελληνικά, να μας ενημερώσει.

Ευαγγέλιο του Θωμά ~ Ίσως αυτό το Ευαγγέλιο προκάλεσε «πονοκέφαλους» στους ερευνητές περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Η μετάφρασή του στα Κοπτικά βρέθηκε στα χειρόγραφα του Ναγκ Χαμαντί, που ανακαλύφθηκαν το 1945, και επίσης μεταφρασμένα αποσπάσματα βρέθηκαν στην Οξύρρυγχο. Οι μεταφράσεις χρονολογούνται από το δεύτερο μισό του 2ου αιώνα, έως το πρώτο μισό του 3ου αιώνα. Το πότε γράφτηκε το πρωτότυπο (που ακόμα δεν έχει βρεθεί) είναι το μεγαλύτερο μυστήριο για τους ερευνητές και μελετητές, μιας και άλλοι το τοποθετούν στο δεύτερο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ., άλλοι στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα μ.Χ. κι άλλοι στο δεύτερο μισό του 2ου αιώνα μ.Χ. Επικρατέστερη φαίνεται να είναι η χρονολογική τοποθέτηση στο δεύτερο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ.
Πρόκειται για 114 ρήσεις του Ιησού, που -όπως αναφέρεται- καταγράφτηκαν από τον Δίδυμο Ιούδα Θωμά. Διαφέρει τελείως από το στυλ γραφής των άλλων Ευαγγελίων (κανονικών και μη), μιας και δεν προσπαθεί να εξηγήσει αυτές τις ρήσεις, παρά μόνο τις καταγράφει «στεγνά» και αριθμημένες.

Ευαγγέλιο της Μαρίας ~ Αποσπάσματα μεταφράσεως στα Κοπτικά του πρωτότυπου βρέθηκαν κυρίως στην Οξύρρυγχο. Το πρωτότυπο (που δεν έχει βρεθεί ακόμα) πιθανολογείται πως ήταν γραμμένο στα ελληνικά και χρονολογείται γύρω στο 120 μ.Χ.
Πρόκειται για Ευαγγέλιο που απασχολεί πολύ τους ερευνητές, μιας και αφ’ ενός δίνει έμμεσα πληροφορίες για την θέση της γυναίκας στην θρησκεία κατά τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια και αφ’ ετέρου, με τον τρόπο που είναι γραμμένο, προκαλεί διαφωνίες για το εάν η Μαρία η Μαγδαληνή είναι η πραγματική συγγραφέας αυτού του Ευαγγελίου ή όχι.

Ευαγγέλιο του Φιλίππου ~ Μετάφραση του πρωτότυπου Ευαγγελίου βρέθηκε στα χειρόγραφα του Ναγκ Χαμαντί, που ανακαλύφθηκαν το 1945. Το χειρόγραφο μετάφρασης που βρέθηκε, χρονολογείται στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. και το πρωτότυπο (που ακόμα δεν έχει βρεθεί) πιθανολογείται πως ήταν γραμμένο στα ελληνικά ή στα αραμαϊκά. Προτού βρεθεί η μετάφραση, γνωρίζαμε ήδη την ύπαρξη αυτού του Ευαγγελίου, από μια αναφορά σ’ αυτό του Επιφάνιου σε χειρόγραφο του 4ου αιώνα μ.Χ.

Ευαγγέλιο του Σωτήρος

Απόκρυφο του Μάρκου ~ Βρέθηκε τυχαία το 1958 στο μοναστήρι Mar Saba (κοντά στην Ιερουσαλήμ) και χρονολογείται περίπου το 1750 μ.Χ. Πρόκειται για επιστολή του Κλημέντη της Αλεξάνδρειας σε κάποιον Θεόδωρο, όπου σχολιάζει ένα Ευαγγέλιο το οποίο μας είναι άγνωστο: το Απόκρυφο Ευαγγέλιο του Μάρκου. Το οποίο, όπως αναφέρει ο Κλημέντης, διατηρούνταν κρυμμένο στους κόλπους της εκκλησίας της Αλεξάνδρειας. Στην επιστολή αναφέρονται 2 ενδιαφέροντα αποσπάσματα αυτού του Ευαγγελίου, που απουσιάζουν από το κανονικό Ευαγγέλιο του Μάρκου, και γίνεται επίσης λόγος για «Ιησού διδάγματα προς ιεροφάντες», των οποίων επίσης αγνοούμε την ύπαρξη. Το σημαντικότερο είναι ότι αυτή η επιστολή, επιβεβαιώνει την υποψία ότι πολλά χειρόγραφα, τα οποία έχουν χαθεί, παρέμεναν για πολλούς αιώνες κρυμμένα στην εκκλησία από μικρές ομάδες Πατριαρχών.

Πίστης Σοφία

Ο Ύμνος του Ιησού & το Μυστήριο του Σταυρού ~ Αποσπάστηκε από τις Πράξεις του Ιωάννη. Αποτελεί απόκρυφο κείμενο του 2ου αιώνα (περίπου το 130 μ.Χ.) που διατηρήθηκε κρυμμένο στους κόλπους της Ορθοδοξίας. 

Ευαγγέλιο του Πέτρου ~ Διαχωρίζεται σε 3 αποσπάσματα: το πρώτο απόσπασμα βρέθηκε σε τάφο μοναχού του 8ου αιώνα, στην πόλη Akhmim της Αιγύπτου (60 μίλια βόρεια του Ναγκ Χαμαντί). Τα άλλα 2 αποσπάσματα βρέθηκαν στην Οξύρρυγχο. Και τα 3 αποσπάσματα αποτελούν μετάφραση του πρωτότυπο, το οποίο ακόμα δεν έχει βρεθεί. Πιθανολογείται πως ήταν γραμμένο στα ελληνικά και χρονολογείται κατά το τελος του 1ου αιωνα μ.Χ. η τις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ.

Ευαγγέλιο του Κυρίου από τον Μαρκίωνα

Διδαχή ~ Ανακαλύφθηκε σε μοναστήρι της Κωνσταντινούπολης και εκδόθηκε για το κοινό το 1883 από τον P. Bryennios. Αποσπάσματά του μεταφρασμένα στα Κοπτικά, βρέθηκαν στην Οξύρρυγχο και χρονολογήθηκαν τον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ. Οι ερευνητές φαίνεται να τείνουν να συμφωνήσουν ότι το πρωτότυπο είναι του 100 μ.Χ.

Διάλογος του Σωτήρα ~ Βρέθηκε ένα και μοναδικό αντίγραφο στα χειρόγραφα του Ναγκ Χαμαντί, που ανακαλύφθηκαν το 1945. Πρόκειται για μετάφραση του πρωτοτύπου στα κοπτικά. Το πρωτότυπο κείμενο (που δεν έχει βρεθεί ακόμα) εικάζεται ότι είναι του 100-120 μ.Χ. και η τελευταία επιμέλειά του πιθανολογειται οτι έγινε το 150 μ.Χ.

Αποκάλυψη της Παρθένου