John Dee

Ο δρ. John Dee ήταν αδιαμφισβήτητα ένας πολυδιάστατος άνθρωπος που αξίζει να μελετήσουμε την ζωή και το έργο του. Πως ένας άνθρωπος κατάφερε να γίνει το δεξί χέρι της ίδιας της βασίλισσας της Αγγλίας και πως μετά από καιρό τα έχασε όλα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Γεννήθηκε στο Tower Ward του Λονδίνου στις 13 Ιουλίου το 1527. Η οικογένεια του ήταν Ουαλικής καταγωγής. Το επώνυμο μάλιστα “Dee” προέρχεται από το ουαλικό “Du” που σημαίνει “μαύρος”. Ήταν μοναχοπαίδι. Ο πατέρας του ήταν ο Roland Dee, ένας έμπορος υφασμάτων, μάλιστα ήταν και ράπτης ανδρικού ρουχισμού στην αυλή του Ερρίκου Ή και η μητέρα του ήταν η Jane Wild. Η οικογένειά του μετοίκησε στην Αγγλία τον καιρό της στέψης του Ερρίκου ΄Ζ.

Το 1535 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Chelmsford Catholic School στο Essex. Το 1542 μέχρι το 1546 σπούδασε στο St. John’s College, στο Cambridge. Τα αντικείμενα που ασχολήθηκε ήταν Ελληνικά, Λατινικά, φιλοσοφία, γεωμετρία, αριθμητική και αστρονομία. Επίσης το 46′ ξεκίνησε τις αστρονομικές παρατηρήσεις του καθώς και επίσης έγινε συνεργάτης του St. John’s αλλά και του Trinity College στο Cambridge.

Από το 1548 μέχρι το 1551 ταξίδεψε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Το 48′ σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Leuven στο Βέλγιο μαζί με τους Gerardus Mercator και Gemma Frisius. Εκείνη ήταν και η χρονιά που έγραψε δύο άρθρα για την αστρονομία. Το 50′ πήγε στις Βρυξέλες να γνωριστεί με τους μαθηματικούς τις περιοχής. Αυτή ήταν και η περίοδος που γνωρίστηκε με τον Pedro Nunes Salaciense. Την ίδια χρονιά ταξίδεψε μέχρι το Παρίσι όπου δίδαξε πάνω στα «Στοιχεία του Ευκλείδη». Μάλιστα αρνήθηκε τις προσφορές στο να γίνει καθηγητής στο Παρίσι αλλά και λέκτορας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 52′ (και εν όσο είχε επιστρέψει στο Λονδίνο) συναντήθηκε με τον Gerolamo Cardano όπου μαζί ερεύνησαν το ζήτημα μιας αεικίνητου μηχανής καθώς και μιας πέτρας με μαγικές ιδιότητες. Στην Αγγλία ήταν στις υπηρεσίες του κόμη του Pembroke και ύστερα στου δούκα του Northumberland.

Το 53′ έγινε η στέψη της βασίλισσας Μαρίας (η μεγαλύτερη κόρη του Ερρίκου του Η΄) όπου μία από τις πρώτες ενέργειές της ήταν η επαναφορά του χριστιανικού καθολικού δόγματος. Έτσι κυνήγησε του προτεστάντες (στους οποίους περιλαμβάνονταν και η οικογένεια του Dee). Ο πατέρας του Dee συνελήφθηκε. Αργότερα όμως αφέθηκε ελεύθερος όταν πια αποδεσμεύτηκε από την όλη ακίνητη περιουσία του. Έτσι ο John Dee το 54΄ χρειάστηκε να δουλέψει ως μαθηματικός στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για τα προς το ζην. Το 55΄ κατηγορήθηκε για τον υπολογισμό του ωροσκοπίου της βασίλισσας Μαρίας καθώς και της πριγκίπισσας Ελισάβετ. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς αφέθηκε ελεύθερος. Την ίδια χρονιά πέθανε και ο πατέρας του. 15 Ιανουαρίου το 1556 ο Dee παρουσίασε στην βασίλισσα Μαρία μία ιδέα για μία εθνική βιβλιοθήκη. Η πρότασή του απορροφήθηκε, αλλά ο ίδιος ξεκίνησε να φτιάχνει την δική του στο σπίτι του στο Mortlake.

Το 1558 η βασίλισσα Μαρία πέθανε και την διαδέχτηκε η Ελισάβετ η οποία επανέφερε το προτεσταντικό δόγμα, επίσης η ημερομηνία της στέψης της δόθηκε από αστρολογικούς υπολογισμούς που έκανε ο ίδιος ο Dee. Ο Dee έγινε στενός συνεργάτης της Ελισάβετ. Ήταν ο σύμβουλός της. Μέχρι την δεκαετία του 1570 ο Dee ήταν επίσης σύμβουλος στον τομέα των ταξιδίων των ανακαλύψεων της Αγγλίας βοηθώντας με τις γνώσεις και τις συμβουλές του. Μάλιστα ήταν και ο δημιουργός την έννοιας «Βρετανική Αυτοκρατορία».

Το 64′ ο Dee έγραψε το βιβλίο του με τίτλο «Ιερογλυφική Μονάδα» (Monas Hieroglyphica). Ήταν ένα βιβλίο που κατάφερνε να ενοποιήσει το σύμπαν. Τον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο. Για κάποιους μιλάει για αλχημεία, για άλλους για μαγεία και για κάποιους άλλους ήταν μία μέθοδος κρυπτογράφησης και αποκρυπτογράφησης. Είχε 24 θεωρήματα. Λέγεται πως ο Dee επέλεξε αυτόν τον αριθμό γιατί είναι όσες και οι ώρες της ημέρας. Το 68΄ εξέδωσε το «Propaedeumata Aphoristica» ένα βιβλίο που περιείχε φυσική, μαθηματικά αλλά και μαγεία. Μέσα στα πολλά περιέχει και δύο “παρατηρήσεις”. Ότι δύο σώματα διαφορετικής μάζας αν ριφθούν αποχτούν ίση ταχύτητα (αναφέρει ότι δεν είναι δικιά του ανακάλυψη, αλλά το ότι το είχαν δει και άλλοι προγενέστερα του Dee) και ότι κάθε σώμα ασκεί μία δύναμη στα άλλα. Μάλιστα ο Dee το παρουσίασε στην Ελισάβετ, της έκανε μαθήματα μαθηματικών για να καταλάβει της έννοιες του βιβλίου. Το 1570 δημοσίευσε και το «Mathematical Preface» το οποίο ήταν μία μετάφραση στα «Στοιχεία του Ευκλείδη». Από το 1555 ως το 1587 ήταν σύμβουλος της «Muscovy Company» η οποία ιδρύθηκε το τον ίδιο χρόνο. Είχε το μονοπώλιο στο άγγλο-ρωσικό εμπόριο. Ο Dee έδωσε μαθήματα γεωμετρίας και κοσμογραφίας στα πληρώματα πριν φύγουν για την Βόρεια Αμερική το 1576.

Το 1579 πέθανε η μητέρα του Dee αφού πρώτα του είχε μεταβιβάσει το σπίτι στο Mortlake. Ο John Dee τον Φεβρουάριο του 1578 παντρεύτηκε την Τρίτη του γυναίκα, την Jane Fromond. Απέκτησαν οχτώ παιδιά. Πληροφορίες για τους προηγούμενους γάμους του δεν έχουμε πολλές. Γνωρίζουμε όμως ότι ο δεύτερός του γάμος ήταν το 1565 ως το 1576 όπου και πέθανε η γυναίκα του.

Τον Μάρτη του 1582 ξεκίνησε και η συνεργασία του με τον Edward Kelley. Ο Dee από τις αρχές του 1580 προσπαθούσε να επικοινωνήσει με αγγέλους μέσω μίας κρυστάλλινης σφαίρας που είχε. Οι απόπειρές του έληγαν πάντα με αποτυχία. Από την άλλη, ο Kelley ήταν ενδιάμεσος (μέντιουμ) και μάλιστα πολύ καλός. Έτσι έγινε ο ενδιάμεσος του Dee με τους αγγέλους. Ο Dee στην αρχή δεν τον εμπιστεύονταν αλλά γνώριζε πολύ καλά ότι ο Kelley είχε τρομερό ταλέντο. Ήταν από τους καλύτερους της εποχής. Έτσι ξεκίνησαν οι «αγγελικές επικοινωνίες» του John Dee. Κάθε απόπειρα επικοινωνίας περιείχε και μία περίοδο νηστείας, προσευχής και κάθαρσης. Οι επικοινωνίες ήταν άκρος αποτελεσματικές. Τρεις ήταν οι άγγελοι που επικοινωνούσαν με τον Dee πιο συχνά. Ο Ουριήλ, ο Μιχαήλ και ο Μαντιμιήλ.

Τον 10 Μαρτίου του 1582 άρχισαν να λαμβάνουν το Heptarchia Mystica. Στις 20 Μαρτίου έλαβαν το Ενωχιανό Αλφάβητο, στις 29 Μαρτίου έλαβαν το Liber Logaeth, και τέλος στις 8 Μαΐου έμαθαν από τον αρχάγγελο Ουριήλ για τον επερχόμενο θάνατο της βασίλισσας της Σκοτίας και για τον ερχομό την Γαλλικής αρμάδας. Ο Dee το 1583 πρότεινε στον βασίλισσα Ελισάβετ να αλλάξουν το ημερολόγιό τους αφαιρώντας ένδεκα ημέρες ώστε να συμπέσει με την αστρονομική χρονιά.

Τον Σεπτέμβριο του 1583 και μετά από παρότρυνση από τους αγγέλους, ο Dee, ο Kelley και οι γυναίκες τους έφυγαν από την Αγγλία. Ύστερα από λίγες ημέρες ένα πλήθος ανθρώπων έκαψε ένα μεγάλο τμήμα της βιβλιοθήκης του John Dee. Ταξιδεύοντας στην κεντρική Ευρώπη πέρασαν από την Πολωνία (1584) όπου και συναντήθηκαν με τον βασιλιά Stephen Báthory αλλά και από την Πράγα (1586) όπου συναντήθηκαν με τον αυτοκράτορα Rudolf II. Το 1587 και εν όσο ήταν στο βασίλειο της Βοημίας ο Kelley είπε στον Dee ότι ο αρχάγγελος Ουριήλ είπε να μοιραστούν ότι είχαν, ακόμα και τις γυναίκες τους. Ο Dee ενώ ενοχλήθηκε δέχτηκε. Την επόμενη ημέρα όμως έφυγε μαζί με την γυναίκα του και οι δύο άντρες δεν ξανασυναντήθηκαν, τελειώνοντας έτσι τις αγγελικές επικοινωνίες.

Έφτασε στην Αγγλία το 1589. Γυρνώντας στο σπίτι του στο Mortlake είδε την καταστροφή που είχε γίνει από την φωτιά και ότι πολύτιμο είχε απομείνει έχει κλαπεί. Αυτή ήταν η περίοδος που έγινε στενός φίλος με τον Thomas Harriot. Το 1596 έγινε αρχιφύλακας στο Christ’s College στο Manchester χάρις την συμβολή της βασίλισσας Ελισάβετ. Το 1605 ο λοιμός χτύπησε το Manchester  σκοτώνοντας την Jane και επτά από τα παιδιά τους. Τότε ο John Dee επέστρεψε στο Λονδίνο. Πλέον όμως η Ελισάβετ είχε πεθάνει και βασιλιάς ήταν ο James I όπου δεν συμπαθούσε τον Dee λόγω των ενασχολειών του, γι αυτό και δεν προσέφερε καμία βοήθεια.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα ξόδεψε προσπαθώντας να πουλήσει ότι είχε για να συντηρήσει τον εαυτό του αλλά και την κόρη του Katherine που του στάθηκε μέχρι τέλους. Πέθανε στο Mortlake σε ηλικία 82 ετών στις 21 Φεβρουαρίου το 1608.

Πηγές

1) http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Dee.html 2011

2) http://www.elizabethan-era.org.uk/john-dee.htm 2011

3) http://en.wikipedia.org/wiki/John_Dee 2011

4) http://www.youtube.com/watch?v=WSnIHLVa2Qw 2011

5) Monas Hieroglyphica (Ioannis Dee)