Deja vu

Τι είναι το Deja vu
Η έκφραση είναι γαλλική και σημαίνει «το έχω ξαναδεί». Όπως λοιπόν το ορίζει και η έκφραση, σημαίνει εκείνη την κατάσταση κατά την οποία για μερικά δευτερόλεπτα ή και κλάσματα δευτερολέπτων, έχουμε την εντύπωση πως κάποια κατάσταση που ζούμε αυτή τη στιγμή, την έχουμε ξαναζήσει στο παρελθόν.
Άλλοι το ζουν καθημερινά, άλλοι όχι τόσο συχνά και για άλλους συμβαίνει πολύ σπάνια, αλλά όλοι οι άνθρωποι έχουν αισθανθεί το Deja vu τουλάχιστον μια φορά στην ζωή τους, είναι κάτι το ιδιαίτερα συνηθισμένο.

Τι προκαλεί το Deja vu
To Deja vu είναι ένα θέμα πολυσυζητημένο, που έχει απασχολήσει επιστήμονες, ψυχολόγους και φυσικά αποκρυφιστές και μυστικιστές. Όπως είναι επόμενο, οι γνώμες διίστανται και οι επεξηγήσεις βρίθουν.

Οι επιστήμονες, όντας πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια προσωρινή «βλάβη» του εγκεφάλου κατά την οποία μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν. Για να το πούμε πιο απλά, φανταστείτε τον εγκέφαλο σαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, ο υπολογιστής αυτός «αποθηκεύει» στην μνήμη του τα όλα όσα συμβαίνουν, σαν «αρχεία» με ημερομηνίες. Μέσα στην μνήμη του βρίσκονται δισεκατομμύρια αρχεία, τα οποία όλα τα λαμβάνει ως παλιά. Κάθε αρχείο «παλιώνει» μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μιας και συνέχεια λαμβάνονται καινούργια. Το Deja vu είναι μια μικρή και προσωρινή βλάβη, κατά την οποία ο υπολογιστής αντί να αποθηκεύσει το καινούργιο αρχείο ως καινούργιο, «μπλοκάρει» και το αναγνωρίζει σαν παλιό που ξανανοίχτηκε μόλις, σαν ανάμνηση δηλαδή. Κι έτσι, ενώ εμείς θα έπρεπε να αισθανόμαστε πως κάτι συμβαίνει αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά, μας δίνεται η εντύπωση πως έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν και το ξαναζούμε ίδιο και απαράλλαχτο πάλι.

Οι ψυχολόγοι πάλι διαχωρίζονται σε 2 απόψεις.
Οι πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια αστραπιαία ανακάλεση κάποιας ξεχασμένης μνήμης, που όμως δεν είναι ίδια και απαράλλαχτη με αυτήν που ζούμε την στιγμή εκείνη, αλλά έχει κάποια κοινά γνωρίσματα εκ των οποίων κάποιο «ξύπνησε» την ξεχασμένη μνήμη. Δίνω ένα παράδειγμα για να εξηγήσω: ας υποθέσουμε ότι κάποτε πριν πολλά χρόνια, είχατε πάει μια βόλτα στην εξοχή και είδατε ένα δέντρο το οποίο δεν είχατε ξαναδεί και το οποίο σας εντυπωσίασε ιδιαίτερα λόγω των μεγάλων μωβ λουλουδιών του. Σύντομα όμως η μνήμη αυτή ξεχάστηκε και μετά από πολλά χρόνια, δεν είστε πλέον σε θέση να θυμηθείτε αυτό το συμβάν καθόλου. Και τυχαίνει να ξαναπάτε μια βόλτα στην εξοχή και να δείτε και πάλι ένα ίδιο δέντρο ή παρόμοιο… αστραπιαία ο νούς ανακαλεί την ξεχασμένη μνήμη, τόσο όμως βίαια που αντί να θυμηθείτε το παλαιότερο συμβάν, να το μπερδέψετε με το παρόν. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί κιαν το δέντρο αυτό μοιάζει καταπληκτικά με κάποιο δέντρο που είδατε σε όνειρο το οποίο όμως έχετε ξεχάσει.
Η δεύτερη άποψη των ψυχολόγων είναι λίγο λιγότερο ορθολογιστή, και αφήνει κάποια «παραθυράκια» ανεξήγητου. Μερικοί ψυχολόγοι δεν απορρίπτουν το ενδεχόμενο του να δρα προφητικά το ένστικτο κατά την διάρκεια του ύπνου και να εκφράζεται με όνειρα. Έτσι, επεξηγούν το φαινόμενο του Deja vu ως μια στιγμιαία ανάκληση προφητικού ονείρου που είχε ξεχαστεί. Αυτή η άποψη συμφωνεί με μια από τις απόψεις των αποκρυφιστών.

Οι μυστικιστές απορρίπτουν κάθετα την επιστημονική άποψη, δέχονται μέρος της ψυχολογικής αλλά το συμπέρασμα είναι άλλο. Ίσως όλοι έχουμε συχνά ακούσει ότι το Deja vu είναι ξεχασμένη μνήμη παλαιότερης ενσαρκώσεως η οποία ανακλήθηκε χάρη σε κάποιο ερέθισμα. Αυτό όμως φυσικά προϋποθέτει ότι όντως ζούμε παραπάνω από μια ζωές.

Σίγουρα βρίσκονται «κενά» και στις 3 θεωρίες. Προσωπικά τουλάχιστον δεν μπορεί καμία να με ικανοποιήσει απόλυτα. Από προσωπική εμπειρία αλλά και από όσα έχω ακούσει και διαβάσει για ανθρώπους που είχαν κάποιο εντυπωσιακό Deja vu, παρατηρώ ότι οι θεωρίες, άλλοτε αποδεικνύονται σωστές και άλλοτε παντελώς λανθασμένες. Θα δώσω μερικά παραδείγματα:
1- Μια κυρία κάποτε επισκέφτηκε ένα σπίτι σε μια πόλη την οποία δεν είχε ξαναβρεθεί. Την στιγμή ακριβώς που πάτησε το πόδι της μέσα στο σπίτι, αισθάνθηκε να γνωρίζει με κάθε λεπτομέρεια την διαρρύθμισή του σε όλα τα δωμάτια. Το εντυπωσιακό είναι πως η κυρία είχε δίκιο. Ήξερε ακριβώς που βρίσκονταν το κάθε τι, την διακόσμηση των δωματίων που δεν είχε ακόμα επισκεφτεί κλπ. Αυτόματα η επιστημονική θεωρία απορρίπτεται… η ψυχολογική δεν μπορεί να αποκλειστεί απόλυτα παρόλο που η κυρία ορκίζεται πως δεν έχει ξαναβρεθεί σε αυτό το σπίτι σε όλη της την ζωή. Η μυστικιστική θεωρία απορρίπτεται επίσης αμέσως για τον μοναδικό λόγο του ότι το κτίσμα δεν ήταν πάνω από 30 ετών και η κυρία τουλάχιστον 50 ετών (το σπίτι δηλαδή χτίστηκε τουλάχιστον 20 χρόνια μετά την γέννηση της κυρίας).
2- Ένα αγοράκι μόλις 7 ετών, όπως και η κυρία στο προηγούμενο παράδειγμα, επισκέφτηκε με τους γονείς του ένα μεσαιωνικό κάστρο σε μια χώρα την οποία δεν είχε ξαναπάει. Και πάλι όπως η κυρία, την στιγμή που βρέθηκε στην κεντρική πόρτα του κάστρου, έδειξε να γνωρίζει με εντυπωσιακές λεπτομέρειες ολόκληρο το κάστρο, παρόλο που τα δωμάτιά του αριθμούνταν σε αρκετές δεκάδες. Το αγοράκι, εάν εξαιρέσουμε κάποια λάθη ως προς την διακόσμηση των δωματίων, γνώριζε το που βρισκόταν ποιο δωμάτιο άριστα. Και πάλι η επιστημονική θεωρία απορρίπτεται, η ψυχολογική απορρίπτεται επίσης μιας και οι γονείς του παιδιού αποκλείουν την περίπτωση του να έχει ξαναέρθει το αγόρι σε αυτό το κάστρο, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο κάστρο… μας απομένει λοιπόν η μυστικιστική. Εάν όμως απορρίψουμε την πίστη στις μετενσαρκώσεις, τότε το συμβάν δεν μπορεί να εξηγηθεί.
3- Μια νεαρή κοπέλα κάθεται παρέα με τους φίλους και τις φίλες της σε ένα πάρκο. Ενώ συζητούν ανέμελα γελώντας, η κοπέλα ξαφνικά δηλώνει σοβαρά ότι «το έχω ξαναδεί αυτό, το θυμάμαι πολύ καλά… σε λίγο θα έρθει ο ΄τάδε΄ και έχει κουρευτεί πολύ αστεία…». Πραγματικά, μετά από λίγα λεπτά, εμφανίζεται ο ΄τάδε΄ με ένα όντως πολύ αστείο κούρεμα. Η κοπέλα δεν μπορεί να το εξηγήσει καθόλου. Κανείς δεν γνώριζε ότι θα έρθει ο ΄τάδε΄ να τους βρει ούτε ότι έχει κουρευτεί, μιας και το αποφάσισε μόλις λίγες ώρες νωρίτερα. Η επιστημονική θεωρία και πάλι απορρίπτεται, η ψυχολογική επίσης, η μυστικιστική επίσης… η μόνη που μπορεί ίσως να το εξηγήσει, είναι η ψυχολογική που συμφωνεί με τους αποκρυφιστές.

Παρατηρώντας τα Deja vu μικρών παιδιών θα δούμε ότι πολλά είναι εκείνα που μπορούν να επιβεβαιώσουν την μυστικιστική θεωρία, ενώ αντίθετα οι ενήλικες στο σύνολό τους, παρουσιάζουν κυρίως Deja vu τα οποία μπορούν να εξηγηθούν είτε με την ψυχολογική είτε με την επιστημονική θεωρία. Μια «μερίδα» έφηβων και ανθρώπων τρίτης ηλικίας παρουσιάζουν συχνά Deja vu που μπορούν να υποστηρίξουν την «προφητική» θεωρία. Η ηλικία του ανθρώπου σίγουρα επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου όπως και των συναισθημάτων. Μήπως επηρεάζει και το φαινόμενο Deja vu;

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχίζουν για πολλές σελίδες. Ο σκοπός που ανέφερα αυτά τα τρία είναι για να δείξω ότι η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Φυσικά και υπάρχουν χιλιάδες παραδείγματα τα οποία μπορούν εύκολα να επιβεβαιώσουν την επιστημονική θεωρία. Υπάρχουν όμως και άλλα τόσα που θα επιβεβαιώσουν την ψυχολογική και την μυστικιστική. Το συμπέρασμα λοιπόν για μένα είναι ότι όλες οι θεωρίες είναι εξίσου έγκυρες μα και εξίσου απορριπτέες. Το κάθε γεγονός θα πρέπει να εξεταστεί μεμονωμένα και όχι να εξετάζονται όλα μαζί σαν σύνολο.